De matroos binnenvaart moet beschikken over verantwoordelijkheidsgevoel, geestdrift tonen en zich actief beschikbaar stellen om te leren, te groeien en meer verantwoordelijkheid te krijgen. De matroos binnenvaart ondersteunt de leidinggevenden bij de uitvoering van de werkzaamheden. Daarbij signaleert en waarschuwt hij zijn leidinggevende in gevallen van twijfel, bij gevaar van schade en in onverwachte en plotseling wijzigende omstandigheden. Hij moet beslissen wanneer hij een taak zelfstandig kan uitvoeren en wanneer hij nog begeleiding of toezicht nodig heeft van zijn leidinggevende. Bepaalde taken, zoals het laden en lossen, vinden onder tijdsdruk plaats. De matroos binnenvaart moet daar goed mee om kunnen gaan en stabiel blijven presteren.