Tijdens zijn wacht heeft de stuurman waterbouw de leiding over het schip en is hij verantwoordelijk voor het aansturen van het baggerproductieproces en het optimaliseren van de productie. De rol en verantwoordelijkheden van de stuurman waterbouw kunnen verschillen per bedrijf. Hij kan de positie van stuurman hebben en leiding geven aan de baggermeester en pijpoperator. Het is tevens mogelijk dat hij zelf ook als baggermeester optreedt en alleen leiding geeft aan de pijpoperator. Als de stuurman waterbouw optreedt als baggermeester bedient hij zelf de bedieningssystemen van de baggerinstallatie. Anders geeft hij leiding aan de baggermeester die deze taken uitvoert. Tijdens het baggeren/varen werkt de stuurman waterbouw meestal op de brug. De baggerinstallatie wordt bediend vanachter een lessenaar op de brug met daarop bedieningshendels en beeldschermen. De stuurman waterbouw werkt met plaatsbepalingssystemen, geavanceerde systemen en computers die iedere manoeuvre van het werktuig registreren.