De rol van de werktuigkundige is uitvoerend en leidinggevend van aard. Hij heeft een zelfstandige functie in teamverband. Hij draagt verantwoordelijkheid ten opzichte van zijn werkomgeving, zichzelf en zijn collega’s. Hij is verantwoordelijk voor de kwaliteit van zijn eigen werk en moet zich daarover tegenover de reder kunnen verantwoorden.Daarnaast heeft hij in de functie van eerste scheepswerktuigkundige ook een hiërarchische verantwoordelijkheid voor de resultaten van alle werktuigkundigen, d.w.z. dat hij alle werktuigkundigen aanstuurt bij hun werkzaamheden.Hij speelt, binnen de eigen grenzen, in op wisselende of onverwachte omstandigheden, zoals storingen in de machinekamer. Hij handelt in lijn met zijn verantwoordelijkheid en betracht daarbij de nodige zorg voor materieel, milieu, veiligheid en economisch werken.