De rol van de scheepswerktuigkundige is uitvoerend en leidinggevend van aard. Hij heeft een zelfstandige functie in teamverband waarbij een grote mate van verantwoordelijkheid voor de veiligheid en (milieu)bescherming van de directe en indirecte omgeving wordt geëist. Hij is verantwoordelijk voor zowel de machinekamer, de pompkamer en alle hulpwerktuigen. Hij is verantwoordelijk voor de kwaliteit van zijn eigen werk en moet zich daarover tegenover de kapitein/uitvoerder kunnen verantwoorden.Daarnaast heeft hij in de functie van eerste scheepswerktuigkundige ook een hiërarchische verantwoordelijkheid voor de resultaten van alle werktuigkundigen, d.w.z. dat hij alle werktuigkundigen aanstuurt bij hun werkzaamheden.Hij speelt, binnen de eigen grenzen, in op wisselende of onverwachte omstandigheden, zoals storingen in de machinekamer. Hij handelt in lijn met zijn verantwoordelijkheid en betracht daarbij de nodige zorg voor materieel, milieu, veiligheid en economisch werken.Engels en Nederlands zijn de gangbare voertalen aan boord.